Het Noordzeekanaal Erfgoedlessen voor groep 5 Opdrachtgever: Erfgoedproject Gemeente Velsen, Eugénie Smit Uitvoering: maart - juni 2013
De geschiedenis van het graven van het Noordzeekanaal is bij velen niet bekend. De regering besloot in de 19e eeuw tot het graven van dit kanaal om een korte route voor schepen vanaf de Noordzee naar Amsterdam mogelijk te maken. Tot die tijd voeren zeilschepen met hun vracht via Den Helder door de Zuiderzee naar Amsterdam, maar door het dichtslibben van de route, met name voor het eiland Pampus, en omdat de schepen steeds groter werden, werd deze route onbegaanbaar. Eerst werd de oplossing gezocht in het graven van het Noord-Hollands kanaal, maar al gauw voldeed dat ook niet meer en besloot men vanaf “Holland op zijn smalst”, het punt waar de afstand tussen de zee en het water van de uitlopers van het IJ op zijn smalst was, de kortste waterweg naar Amsterdam aan te leggen door het Noordzeekanaal te graven. De werkzaamheden begonnen in 1865.
Het enorme project trok vele werklozen uit het hele land, die vaak met hun gezinnen naar het duingebied trokken. Voor deze gezinnen was geen onderdak beschikbaar en er werd erg weinig betaald voor het zware werk. Onder barre omstandigheden werd met scheppen en kruiwagens kilometers duin afgegraven. De gezinnen zochten een onderkomen in de duinen. Ze bouwden er hutten met wat ze maar konden vinden, of sliepen in kuilen in de grond bij gebrek aan materiaal. Elf jaar duurde het project, en het zware werk, de barre omstandigheden en de besmettelijke ziektes die in de kolonie in de duinen uitbraken eisten vele levens. Van de kanaalgravers en hun hutten zijn geen foto’s bekend.
Na het bespreken van deze geschiedenis maken de kinderen in de eerste les tekeningen van de kanaalgravershutten en creëeren daarmee hun eigen docu-fictie materiaal. Alle 318 tekeningen zijn in een filmpje op internet gezet, zodat in de toekomst, als men googelt op “Kanaalgravers” er een filmpje te vinden is!
In de tweede les bespreken we aan de hand van veel beeldmateriaal wat er nu zoal op, in en langs het Noordzeekanaal te vinden is. Veel kinderen wonen in de buurt van het kanaal en hebben een familielid dat bijvoorbeeld werkt in de havens of bij Tata Steel. Verder kennen zij veel verschillende schepen en bootjes, de pont, de tunnel, andere fabrieken langs het kanaal, het dorp Oud Velsen en het recreatiegebied Spaarnwoude. Sommige kinderen zijn wel eens op het Forteiland in de monding van het kanaal geweest. Veel kinderen hebben geen idee wat er onder water leeft, maar er zijn er ook die zelf vissen langs het kanaal. Na er samen over gepraat te hebben gaan de kinderen individueel aan de slag. Zij tekenen een stuk kanaal met dat wat zij zelf kennen of wat ze interessant of grappig vinden en voegen hier en daar tekstjes toe.